ΟΤΑΝ, τις καλές εποχές, ρωτούσαν τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη, γέννημα-θρέμμα του Διαφωτισμού και, εκ τούτου ακριβώς, της δημοκρατικής Αριστεράς, αν θα συνεχίσει με τον Συνασπισμό, που όσο περνούσε ο καιρός όλο και απομακρυνόταν από την κουλτούρα της ανανέωσης, χαμογελούσε λίγο πικρά και έδινε πάντα την ίδια απάντηση: «Θα είμαι ο τελευταίος που θα κλείσει την πόρτα».

Υστερα από δύο δεκαετίες αποτυχηµένες απόπειρες να σχεδιάσουµε ένα σύστηµα συντάξεων βιώσιµο, καθολικό και δίκαιο, δύο δεκαετίες που τις περάσαµε µπαλώνοντας και αναβάλλοντας, βρεθήκαµε να πρέπει να το φτιάξουµε τώρα, επειγόντως, µε µηδαµινά περιθώρια για συζητήσεις και διαπραγµατεύσεις και χωρίς διόλου πόρους για πρόσθετη χρηµατοδότηση. Ακριβώς στις τωρινές, αφόρητα πιεστικές συνθήκες, προσφέρθηκε ωστόσο µια πραγµατική ευκαιρία να λύσουµε το Ασφαλιστικό.

Εν αρχή το περιστατικό. Οδός Σαρρή, γραφεία ΣΥΝ, συνεδρίαση ανανεωτικών· θα ʼχουν περάσει 4-5 χρόνια. Κάποια στιγμή υπερβαίνω τα ειωθότα και φιλοσοφώ: “Χρειάζεται να ξαναδιαβάσουμε τον Μαρξ, αλλά και τον Φρόιντ, γιατί πολλά απʼ τα λάθη οφείλονται στα πάθη”. Ήμουν μάλλον εκτός κλίματος και σχεδόν βέβαιος ότι το σχόλιο θα περνούσε απαρατήρητο. Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης όμως το πρόσεξε: “Θα συμφωνήσω, Αντώνη, αν προσθέσεις και τον Μότσαρτ”. Ευχάριστη αμηχανία, σαν να πήρα δουλειά για το σπίτι, μια άσκηση σε ένα μάθημα που μʼ αρέσει.

Ας υποθέσουμε ότι προσπαθούμε να λύσουμε ένα σταυρόλεξο. Δεν χρειάζεται να είμαστε τόσο δυνατοί λύτες όσο υπήρξε ο πολύγλωσσος Μιχάλης Παπαγιαννάκης, ο οποίος όταν ταξίδευε με το αεροπλάνο για Βρυξέλλες, συμμετείχε σε συνεδριάσεις ή όταν άκουγε προσεκτικά κάποιον (συν)ομιλητή, έλυνε σταυρόλεξα, κατά προτίμηση γαλλικά ή ισπανικά. Στο 1 οριζοντίως διαβάζουμε: «Ιστορική πτέρυξ ευρωπαϊκού αριστερού κόμματος με μαζοχιστικές τάσεις - δέκα γράμματα». Πού πάει το μυαλό σας;