Η κεντρική σημασία της κυκλικής οικονομίας στο παγκόσμιο, ευρωπαϊκό, εθνικό, τοπικό στοίχημα της αντιμετώπισης της υπαρξιακής απειλής των κοινωνιών μας, της κλιματικής κρίσης, είναι αναμφισβήτητη. Και, φυσικά, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η κυκλική οικονομία είναι το σημαντικό μέσο για την επίτευξη πολλών από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, όπως για την ενέργεια, την οικονομική ανάπτυξη, τις βιώσιμες πόλεις, τη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή, την κλιματική αλλαγή, τους ωκεανούς και για τη ζωή στη στερεά.

Μέσα σε λίγες εβδομάδες το σκηνικό της πανδημίας έχει ανατραπεί στον κόσμο – και στην Ελλάδα. Η αισιοδοξία ότι στα τέλη του 2020 θα άρχιζε το τέλος της πανδημίας, προβλέψεις όπως της Deutsche Bank ότι μέχρι την άνοιξη θα έχουν εμβολιαστεί οι ηλικιωμένοι στις ανεπτυγμένες χώρες και μέχρι το καλοκαίρι θα υπάρχει ανοσία της αγέλης, ανατρέπονται από προβλήματα παραγωγής και εθνικισμούς των εμβολίων, από την αισχρή αδιαφορία των πλουσίων για τους φτωχούς αυτού του κόσμου (από το 1 δισ. κατοίκους της υποσαχάριας Αφρικής έχουν εμβολιαστεί μόνο 25…), από τη βρετανική, την ακόμη χειρότερη νοτιοαφρικανική ή κι άλλες πιο επικίνδυνες παραλλαγές του ιού όσο θα περνά έτσι ο χρόνος.

Η πρόταση που ετοιμάζει ο πρόεδρος Αναστασιάδης εν όψει της συζήτησης για το Κυπριακό στη Νέα Υόρκη αφορά μια «αποκεντρωμένη» ή «χαλαρή» ομοσπονδία, χωρίς να είναι καθόλου ξεκάθαρο τι εννοεί ● Πρόκειται, πάντως, για την απόλυτη αναίρεση της στάσης του το 2017, όταν σπατάλησε μια χρυσή ευκαιρία επίλυσης του Κυπριακού επιμένοντας σε μια ισχυρή, φορτωμένη με αρμοδιότητες κεντρική κυβέρνηση.

Το κύριο χαρακτηριστικό της τελευταίας περιόδου είναι αναμφισβήτητα η συνειδητή προσπάθεια της κυβέρνησης να επιτύχει την συρρίκνωση συγκεκριμένων συνταγματικών δικαιωμάτων, με πρόσχημα την πανδημία. Είναι δε προφανές ότι η προσπάθεια αυτή υπακούει σε ποικίλες σκοπιμότητες, που κλιμακώνονται ανάμεσα στην μικροπολιτική εκμετάλλευση της συγκυρίας, την δυσανεξία απέναντι σε πολιτικά «ενοχλητικές» πτυχές αυτών των δικαιωμάτων και τον δύσκολα υποκρυπτόμενο αυταρχικό πατερναλισμό. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, στο επίκεντρο αυτής της προβληματικής πολιτικής βρίσκονται τρία ιδίως δικαιώματα.

Η παγκόσμια οικονομία βρέθηκε στη δίνη δύο διαδοχικών κρίσεων. Της κρίσης του 2008 και της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης της πανδημίας. Ενδιάμεσα κλιμακώθηκε η κλιματική κρίση, οδηγώντας στη μεγαλύτερη διεθνή συμφωνία για το κλίμα, τη Συμφωνία του Παρισιού, με την Ευρώπη να δεσμεύεται στη συνέχεια για την «πράσινη μετάβαση». Η περίοδος οικονομικής ανόδου πριν από το 2008 (στάσιμοι μισθοί, αποδυνάμωση κοινωνικού κράτους) και οι πολιτικές διαχείρισης της κρίσης (οι πολιτικές λιτότητας και η διάσωση των τραπεζών με δημόσιο χρήμα) ανέδειξαν ως μείζον πολιτικό διακύβευμα της εποχής τις ανισότητες, τη διεύρυνση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων.

Ξεκίνησε και όπως φαίνεται δεν πρόκειται να σταματήσει και δεν πρέπει φυσικά να σταματήσει η διαδικασία αποκάλυψης παραβατικών συμπεριφορών και εγκληματικών πράξεων σε διάφορους επαγγελματικούς χώρους. Ανοιξαν τα στόματα. Καλά κρυμμένα μυστικά έρχονται επιτέλους στο φως. Εμβρόντητη η κοινή γνώμη παρακολουθεί. Υπεράνω υποψίας άνθρωποι, γνωστοί επαγγελματίες, με εξαιρετικές επιδόσεις στα πεδία όπου δραστηριοποιούνται, εγκαλούνται για άσκηση βίας, ψυχολογικής, σωματικής και για σεξουαλική κακοποίηση. Ορισμένες παρατηρήσεις:

Δεν ξέρω αν έχετε την όρεξη και την ώρα να διαβάζετε τους μύδρους που εξαπολύουν ακατάπαυστα και εναντίον αλλήλων η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση. Πιστεύω όμως ότι ακόμα και όσοι δεν μπαίνουν στον κόπο –μια στάση που επικροτώ ανεπιφύλακτα– θα έχουν αντιληφθεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν χάνει ευκαιρία να υπενθυμίζει ξανά και ξανά τη στάση της Νέας Δημοκρατίας στο Μακεδονικό. Θα μου πείτε η επικοινωνιακή πολιτική ακόμα και σήμερα στηρίζεται στο ρητό «επανάληψις μήτηρ μαθήσεως», συνοδευόμενη από την ελπίδα ότι ακόμα και τα ψέματα που διαψεύδονται όλο και κάτι αφήνουν πίσω τους. Στην προκειμένη περίπτωση όμως το βέλος του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκει στόχο. Και μάλιστα το κέντρο του. Bullseye!

Η διαχείριση τόσο της υγειονομικής όσο και της οικονομικής κρίσης από την κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν κατάφερε να αμβλύνει τις επιπτώσεις αυτής της διπλής κρίσης στην κοινωνία. Αντιθέτως, εντείνει την υγειονομική ανασφάλεια, τις ανισότητες, τα φαινόμενα οικονομικού και κοινωνικού αποκλεισμού σημαντικών ομάδων του πληθυσμού και ειδικά τους εργαζόμενους, τους επαγγελματίες, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Σχεδόν στο σύνολο της αντιπολίτευσης, μείζονος και ελάσσονος, αλλά και σε φιλοκυβερνητικούς κύκλους και πολιτικούς αναλυτές είναι κυρίαρχη η γνώμη ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης εντός του 2021 θα αναζητήσει «παράθυρο ευκαιρίας για να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές»!

Πώς να κρυφτούμε απ’ την αλήθεια, υγειονομική, οικονομική και κοινωνική; Μέχρι στιγμής, και έπειτα από έναν πόλεμο που μπήκε στον δεύτερο χρόνο του, ο ιός αποδεικνύεται ευφυέστερος από τον άνθρωπο. Οχι απλώς άντεξε, αλλά πλέον αντεπιτίθεται. Κι αυτό παρότι στρατεύτηκε εναντίον του η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα σχεδόν στο σύνολό της. Και παρότι οι κυβερνήσεις, έντρομα αμήχανες, υποχρεώθηκαν να λάβουν πρωτοφανή μέτρα: εγκλεισμός εβδομάδων ή και μηνών, «πάγωμα» της οικονομίας, περιορισμός δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Η πανδημία του Covid19 άλλαξε ριζικά τα δεδομένα παγκοσμίως και στην χώρα μας σε όλα τα επίπεδα. Τίποτα πια δεν είναι ίδιο όπως πριν. Η κρίση, μεταξύ άλλων, ανάδειξε ότι οι θέσεις της Αριστεράς για ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα Υγείας και για ισχυρές δημόσιες παρεμβάσεις στους τομείς της οικονομίας είναι πιο επίκαιρες από ποτέ απέναντι στη νεοφιλελεύθερη λογική της ΝΔ.

Στις σύγχρονες κοινοβουλευτικές δημοκρατίες η εναλλαγή των κομμάτων στη διακυβέρνηση γίνεται ομαλά. Ο κανόνας σε γενικές γραμμές εφαρμόστηκε και στην Ελλάδα από το 1974 και μετά. Με εξαίρεση τις εκλογές του 2000 που η Νέα Δημοκρατία αμφισβήτησε το εκλογικό αποτέλεσμα (ήταν οριακό), στις άλλες εκλογικές αναμετρήσεις δεν εμφανίστηκαν παρατράγουδα. Με εξαίρεση επίσης τις εκλογές του Γενάρη του 2015 που ο Αντ. Σαμαράς αρνήθηκε να παραδώσει στον Αλ. Τσίπρα το μέγαρο Μαξίμου, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις τηρήθηκαν οι συμβολισμοί που συνδέονται με την εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία. Στο παρασκήνιο όμως είχαμε ενδιαφέρουσες διεργασίες.