Σρεμπρένιτσα
Διονύσης Γουσέτης, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2005-07-09
Τι είναι γενοκτονία; Είναι το ειδεχθέστερο των εγκλημάτων: σκοτώνεις τον άλλον αποκλειστικά γι’ αυτό που είναι. Σρεμπρένιτσα, 11 Ιουλίου 1995. Πριν 10 χρόνια ακριβώς. Η πρώτη γενοκτονία στην Ευρώπη μετά το ολοκαύτωμα των Εβραίων και των Ρομά από τον Χίτλερ. Σρεμπρένιτσα. 8.000 μουσουλμάνοι νεκροί διότι ήσαν μουσουλμάνοι. Σρεμπρένιτσα. Μια πληγή που συνεχίζει να χαίνει όσο οι πρωταίτιοι δεν προσάγονται στη δικαιοσύνη. Σρεμπρένιτσα. Η ντροπή της πολιτισμένης Ευρώπης.
Απανωτές είναι οι περιπτώσεις όπου το ανάδελφο έθνος μας έδειξε ομόψυχα το ρατσισμό του (πρώτοι στην Ευρώπη), τη μισαλλοδοξία του, την ανασφάλειά του, τη διαφθορά του (επίσης πρώτοι στην Ευρώπη). Πρόχειρα θυμάμαι τη Μακεδονοφαγία του ’92, όπου το σύνθετο όνομα δεν μας ικανοποιούσε, την ψύχωση υπέρ του εγκληματία Οτσαλάν, την χωρίς προηγούμενο αντιαμερικανική βιαιότητα στην επίσκεψη Κλίντον, την κανιβαλική χαρά για το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου (την περιγράφει άριστα ο Μανώλης Βασιλάκης στο βιβλίο του «Καλά να πάθουν»), την οργή εναντίον του ΟΗΕ που κήρυξε πόλεμο στο Αφγανιστάν, τον εθνοχουλιγκανισμό στην Ολυμπιάδα (τον περιγράφει άριστα ο Ηλίας Κανέλλης στο πρόσφατο ομώνυμο βιβλίο του). Να προσθέσω, ξεφεύγοντας από την ομοψυχία, τις υστερίες περί τις ταυτότητες, το σχέδιο Ανάν, τις νίκες στο ποδόσφαιρο, την πρωτιά στην Γιουροβίζιον και, βέβαια, την καθημερινή απαξίωση των μεταναστών στα σχολεία, στα γήπεδα, στα νομαρχιακά καταστήματα που παρέχουν άδειες παραμονής.
Ωστόσο, η Σρεμπρένιτσα κατέχει ιδιαίτερη θέση στα ελληνικά τεκταινόμενα. Είναι το σημείο που συναντώνται οι ιδεοληψίες του πατριωτισμού, του θρησκευτικού ορθόδοξου φανατισμού και του δογματικού αντιιμπεριαλισμού με τις παράνομες μπίζνες, τον εύκολο πλουτισμό, τη τζάμπα μαγκιά. Για την πλήρη κατανόηση του φαινομένου πρέπει να ανατρέξει κανείς στο βιβλίο «Ανίερη συμμαχία: η Ελλάδα και η Σερβία του Μιλόσεβιτς» του Τάκη Μίχα.
Έλληνες εθελοντές μπήκαν μαζί με Σερβοβόσνιους στη Σρεμπρένιτσα ανενόχλητοι, χωρίς μάχη, αφού οι κυανόκρανοι Ολλανδοί υπερασπιστές της την εγκατέλειψαν. Άνανδρα όπως μπήκαν, άνανδρα έσφαξαν άμαχους πολίτες, όπως προκύπτει από τα λεγόμενα των ίδιων και από τις εφημερίδες της εποχής. «Οι Έλληνες παραστρατιωτικοί και οι Σέρβοι που πολεμούσαν μαζί γιόρτασαν την απόσυρση των δυνάμεων του ΟΗΕ», έγραφε το «Έθνος». Μάταια ο τότε κυβερνητικός εκπρόσωπος Ε. Βενιζέλος διέψευδε την ύψωση μιας ελληνικής σημαίας στην κατακτημένη Σρεμπρένιτσα. Οι ατιμωτικές φωτογραφίες διαψεύδουν τη διάψευση. «Νιώθαμε ικανοποίηση όταν σκοτώναμε μουσουλμάνους» δηλώνουν επωνύμως δυο εθελοντές στον Στέλιο Βραδέλη (Ταχυδρόμος, 13.11.2004).
Ας μη σηκώσουν, όμως, μόνοι τους οι εθελοντές το σταυρό της ύβρης και του μαρτυρίου. Το ιδεολογικό υπόβαθρο είχε στρωθεί από πριν. Ο χασάπης και τώρα καταζητούμενος Ράντοβαν Κάρατζιτς αλώνιζε τα στάδια της Αθήνας, πάνω στα χέρια ενθουσιασμένων οπαδών, αποδεκτός από το σύνολο των πολιτικών κομμάτων. Ο τότε υπουργός εξωτερικών Κάρολος Παπούλιας δήλωνε ότι ο μοναδικός λόγος της στρατιωτικής παρουσίας του ΝΑΤΟ στην περιοχή ήταν να σβηστεί η Σερβία από τον χάρτη, πολιτικά και στρατιωτικά έτσι ώστε να στερηθεί η Ρωσία τον μοναδικό Ευρωπαϊκό της σύμμαχο(!). Γι’ αυτή την εμπνευσμένη ανάλυσή του βραβεύτηκε με το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο σημερινός αρχιεπίσκοπος διερωτάτο «πώς και πότε θα λειτουργήσει αποτελεσματικότερα ο ‘ορθόδοξος άξονας’ στα Βαλκάνια». Διάσημοι τραγουδιστές (Νταλάρας, Δημητριάδη) εμψύχωναν τους Σέρβους, ελληνικές πόλεις αδελφοποιούνταν με σερβοβοσνιακές, ενώ τα ελληνικά ΜΜΕ αντέστρεφαν το ρόλο θυτών και θυμάτων.
Οι νεοελληνικές ιδεοληψίες δεν έμειναν στο επίπεδο της ιδεοληψίας. Το κράτος τις υλοποίησε συγκεκριμένα με τραπεζικές παρανομίες για εφοδιασμό της σερβικής πολεμικής μηχανής (παρέα με κυπριακές τράπεζες), με την παραβίαση του εμπάργκο καυσίμων και πυρομαχικών προς τους Σερβοβόσνιους, με τη «διαρροή» απόρρητων επιχειρησιακών σχεδίων του ΝΑΤΟ. Πίσω απ’ τις κρατικές αυτές παρανομίες, βρίσκονταν τα τσακάλια που πλούτιζαν με το αίμα των σφαγμένων. Βρίσκονταν επίσης οι δικηγόροι του Μιλόσεβιτς: ο βουλευτής της Ν.Δ. Αλέξανδρος Λυκουρέζος και ο Ελληνοκύπριος πρόεδρος Τά[σ]σος Παπαδόπουλος. Για ορισμένους, ο αντιιμπεριαλισμός αποτελούσε και αποτελεί επικερδή επιχείρηση.
Τον καιρό της Σρεμπρένιτσας και του Κοσόβου, ήμασταν λίγοι, ελάχιστοι, εκείνοι που τολμούσαμε να αποτυπώσουμε στα γραφτά μας την πραγματικότητα. Η λοιδορία και η ιδεολογική (και όχι μόνο) τρομοκρατία σκιάζανε την ατμόσφαιρα. Η στήλη δημοσίευε τότε τις εκθέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας, μήπως το κύρος της προβληματίσει. Συνέβη το αντίθετο: Λοιδορήθηκε ακόμα και η Δ. Αμνηστία. Είναι ευτύχημα που σήμερα, έστω και μετά δεκαετία, σπάει η συνωμοσία της σιωπής. Διενεργείται δικαστική έρευνα. Οι Ερινύες πρέπει να ικανοποιηθούν. Οι εθελοντές οφείλουν να λογοδοτήσουν. Μόνον αυτοί; Και οι ηθικοί αυτουργοί; Μα πώς, σε ποιόν να λογοδοτήσουν οι ηθικοί αυτουργοί, όταν είναι ολόκληρο σχεδόν το ανάδελφο έθνος μας;
Απανωτές είναι οι περιπτώσεις όπου το ανάδελφο έθνος μας έδειξε ομόψυχα το ρατσισμό του (πρώτοι στην Ευρώπη), τη μισαλλοδοξία του, την ανασφάλειά του, τη διαφθορά του (επίσης πρώτοι στην Ευρώπη). Πρόχειρα θυμάμαι τη Μακεδονοφαγία του ’92, όπου το σύνθετο όνομα δεν μας ικανοποιούσε, την ψύχωση υπέρ του εγκληματία Οτσαλάν, την χωρίς προηγούμενο αντιαμερικανική βιαιότητα στην επίσκεψη Κλίντον, την κανιβαλική χαρά για το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου (την περιγράφει άριστα ο Μανώλης Βασιλάκης στο βιβλίο του «Καλά να πάθουν»), την οργή εναντίον του ΟΗΕ που κήρυξε πόλεμο στο Αφγανιστάν, τον εθνοχουλιγκανισμό στην Ολυμπιάδα (τον περιγράφει άριστα ο Ηλίας Κανέλλης στο πρόσφατο ομώνυμο βιβλίο του). Να προσθέσω, ξεφεύγοντας από την ομοψυχία, τις υστερίες περί τις ταυτότητες, το σχέδιο Ανάν, τις νίκες στο ποδόσφαιρο, την πρωτιά στην Γιουροβίζιον και, βέβαια, την καθημερινή απαξίωση των μεταναστών στα σχολεία, στα γήπεδα, στα νομαρχιακά καταστήματα που παρέχουν άδειες παραμονής.
Ωστόσο, η Σρεμπρένιτσα κατέχει ιδιαίτερη θέση στα ελληνικά τεκταινόμενα. Είναι το σημείο που συναντώνται οι ιδεοληψίες του πατριωτισμού, του θρησκευτικού ορθόδοξου φανατισμού και του δογματικού αντιιμπεριαλισμού με τις παράνομες μπίζνες, τον εύκολο πλουτισμό, τη τζάμπα μαγκιά. Για την πλήρη κατανόηση του φαινομένου πρέπει να ανατρέξει κανείς στο βιβλίο «Ανίερη συμμαχία: η Ελλάδα και η Σερβία του Μιλόσεβιτς» του Τάκη Μίχα.
Έλληνες εθελοντές μπήκαν μαζί με Σερβοβόσνιους στη Σρεμπρένιτσα ανενόχλητοι, χωρίς μάχη, αφού οι κυανόκρανοι Ολλανδοί υπερασπιστές της την εγκατέλειψαν. Άνανδρα όπως μπήκαν, άνανδρα έσφαξαν άμαχους πολίτες, όπως προκύπτει από τα λεγόμενα των ίδιων και από τις εφημερίδες της εποχής. «Οι Έλληνες παραστρατιωτικοί και οι Σέρβοι που πολεμούσαν μαζί γιόρτασαν την απόσυρση των δυνάμεων του ΟΗΕ», έγραφε το «Έθνος». Μάταια ο τότε κυβερνητικός εκπρόσωπος Ε. Βενιζέλος διέψευδε την ύψωση μιας ελληνικής σημαίας στην κατακτημένη Σρεμπρένιτσα. Οι ατιμωτικές φωτογραφίες διαψεύδουν τη διάψευση. «Νιώθαμε ικανοποίηση όταν σκοτώναμε μουσουλμάνους» δηλώνουν επωνύμως δυο εθελοντές στον Στέλιο Βραδέλη (Ταχυδρόμος, 13.11.2004).
Ας μη σηκώσουν, όμως, μόνοι τους οι εθελοντές το σταυρό της ύβρης και του μαρτυρίου. Το ιδεολογικό υπόβαθρο είχε στρωθεί από πριν. Ο χασάπης και τώρα καταζητούμενος Ράντοβαν Κάρατζιτς αλώνιζε τα στάδια της Αθήνας, πάνω στα χέρια ενθουσιασμένων οπαδών, αποδεκτός από το σύνολο των πολιτικών κομμάτων. Ο τότε υπουργός εξωτερικών Κάρολος Παπούλιας δήλωνε ότι ο μοναδικός λόγος της στρατιωτικής παρουσίας του ΝΑΤΟ στην περιοχή ήταν να σβηστεί η Σερβία από τον χάρτη, πολιτικά και στρατιωτικά έτσι ώστε να στερηθεί η Ρωσία τον μοναδικό Ευρωπαϊκό της σύμμαχο(!). Γι’ αυτή την εμπνευσμένη ανάλυσή του βραβεύτηκε με το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο σημερινός αρχιεπίσκοπος διερωτάτο «πώς και πότε θα λειτουργήσει αποτελεσματικότερα ο ‘ορθόδοξος άξονας’ στα Βαλκάνια». Διάσημοι τραγουδιστές (Νταλάρας, Δημητριάδη) εμψύχωναν τους Σέρβους, ελληνικές πόλεις αδελφοποιούνταν με σερβοβοσνιακές, ενώ τα ελληνικά ΜΜΕ αντέστρεφαν το ρόλο θυτών και θυμάτων.
Οι νεοελληνικές ιδεοληψίες δεν έμειναν στο επίπεδο της ιδεοληψίας. Το κράτος τις υλοποίησε συγκεκριμένα με τραπεζικές παρανομίες για εφοδιασμό της σερβικής πολεμικής μηχανής (παρέα με κυπριακές τράπεζες), με την παραβίαση του εμπάργκο καυσίμων και πυρομαχικών προς τους Σερβοβόσνιους, με τη «διαρροή» απόρρητων επιχειρησιακών σχεδίων του ΝΑΤΟ. Πίσω απ’ τις κρατικές αυτές παρανομίες, βρίσκονταν τα τσακάλια που πλούτιζαν με το αίμα των σφαγμένων. Βρίσκονταν επίσης οι δικηγόροι του Μιλόσεβιτς: ο βουλευτής της Ν.Δ. Αλέξανδρος Λυκουρέζος και ο Ελληνοκύπριος πρόεδρος Τά[σ]σος Παπαδόπουλος. Για ορισμένους, ο αντιιμπεριαλισμός αποτελούσε και αποτελεί επικερδή επιχείρηση.
Τον καιρό της Σρεμπρένιτσας και του Κοσόβου, ήμασταν λίγοι, ελάχιστοι, εκείνοι που τολμούσαμε να αποτυπώσουμε στα γραφτά μας την πραγματικότητα. Η λοιδορία και η ιδεολογική (και όχι μόνο) τρομοκρατία σκιάζανε την ατμόσφαιρα. Η στήλη δημοσίευε τότε τις εκθέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας, μήπως το κύρος της προβληματίσει. Συνέβη το αντίθετο: Λοιδορήθηκε ακόμα και η Δ. Αμνηστία. Είναι ευτύχημα που σήμερα, έστω και μετά δεκαετία, σπάει η συνωμοσία της σιωπής. Διενεργείται δικαστική έρευνα. Οι Ερινύες πρέπει να ικανοποιηθούν. Οι εθελοντές οφείλουν να λογοδοτήσουν. Μόνον αυτοί; Και οι ηθικοί αυτουργοί; Μα πώς, σε ποιόν να λογοδοτήσουν οι ηθικοί αυτουργοί, όταν είναι ολόκληρο σχεδόν το ανάδελφο έθνος μας;
