Ο Ομπάμα αντιμέτωπος με την πραγματικότητα

Η εβδομάδα που πέρασε ήταν μια κρίσιμη καμπή στην προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα. Σηματοδοτεί το τέλος της πρώτης περιόδου και εγκαινιάζει μια νέα στη θητεία του αμερικανού προέδρου. Η περίοδος των υποσχέσεων και του αρχικού ενθουσιασμού μετά την ανάληψη της προεδρίας έλαβε τέλος. Τώρα ξεκινά η πολύ πιο δύσκολη περίοδος στην οποία ο αμερικανός ηγέτης θα πρέπει να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα. Εκ πρώτης όψεως όλα πηγαίνουν καλά. Αυτό καταδεικνύουν το μεγάλο σχέδιο αναθέρμανσης της αμερικανικής οικονομίας και τα μέτρα για τη ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, για την προστασία του περιβάλλοντος και για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Σε γενικές γραμμές, όλοι εκείνοι που εμπιστεύθηκαν τον Μπαράκ Ομπάμα έχουν κάθε λόγο να είναι ως τώρα ικανοποιημένοι. Επίσης δύο ακόμη γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας αποτελούν το επιστέγασμα αυτής της πρώτης περιόδου: η έναρξη της απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ και η εκλογή ενός ακόμη μέλους των Δημοκρατικών στη Γερουσία χάρη στην οποία απέκτησαν έναντι των Ρεπουμπλικανών την κρίσιμη πλειοψηφία των 60 εδρών.

Αν όμως παρατηρήσουμε τα γεγονότα πιο προσεκτικά, θα διαπιστώσουμε ότι η πραγματικότητα εί ναι πιο πολυσύνθετη. Ο ίδιος ο Ομπάμα έχει αφήσει να εννοηθεί ότι τα δύσκολα έπονται καθώς πρέπει να αντιμετωπιστούν «οι αναιδείς που επιστρατεύουν κάθε επιχείρημα για να ανακόψουν τη διαδικασία των μεταρρυθμίσεων». Τα εμπόδια δεν προέρχονται αποκλειστικά από τους Ρεπουμπλικανούς, οι οποίοι αντιτίθενται συστηματικά σε κάθε μέτρο που υιοθετεί η κυβέρνησή του. Πηγάζουν επίσης από τον ετερόκλητο χαρακτήρα των Δημοκρατικών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλές από τις αποφάσεις του Λευκού Οίκου να είναι προϊόν εσωκομματικού συμβιβασμού. Ακόμη όμως και τότε πολλές από τις αποφάσεις θεωρούνται «ακραίες» από μερίδα των Δημοκρατικών. Συνεπώς ακόμη και η απόλυτη πλειοψηφία εντός της Γερουσίας δεν συνιστά κατ΄ ανάγκην άρση κάθε πιθανού εμποδίου για την κυβέρνηση. Τέτοιου είδους συμβιβασμοί απαιτήθηκαν για τη ρύθμιση των αγορών στην οποία αντιτάχθηκε η Γουόλ Στριτ. Επίσης προτού ακόμη φθάσει στη Γερουσία είχε συναντήσει σοβαρές αντιστάσεις στη Βουλή των Αντιπροσώπων το σχέδιο για το περιβάλλον.

Ακόμη περισσότερα είναι τα προσκόμματα που θα αντιμετωπίσει στο εξής ο αμερικανός ηγέτης. Το πρώτο από αυτά θα το συναντήσει στην προσπάθεια να βελτιώσει το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και περίθαλψης. Υγεία, ρύθμιση αγορών και πράσινη ενέργεια είναι οι τρεις προτεραιότητες της κυβέρνησης για το τρέχον έτος οι οποίες θα πρέπει να περάσουν το προσεχές διάστημα από τη δύσκολη δοκιμασία της έγκρισης από τη Γερουσία. Το εύλογο ερώτημα που θέτουν πολλοί αναλυτές είναι αν ο πολιτικός ο οποίος εξελέγη υποσχόμενος να υπερασπιστεί το δημόσιο συμφέρον θα καταφέρει τελικά να τηρήσει τις δεσμεύσεις του. Σε διαφορετική περίπτωση θα υποχρεωθεί, όπως και ο Μπιλ Κλίντον, σε συμβιβασμούς και υποχωρήσεις προς τους Δημοκρατικούς αντιπροσώπους στο Κογκρέσο, οι οποίοι δρουν περισσότερο με βάση τα συμφέροντα των λόμπι και λιγότερο με βάση εκείνα των ψηφοφόρων τους. Ας μην ξεχνάμε ότι η πολιτική ζωή στις ΗΠΑ κινείται στον ρυθμό των ανά διετία επαναλαμβανόμενων εκλογών και ήδη βρίσκεται στο προσκήνιο η επόμενη αναμέτρηση για τη μερική ανανέωση της σύνθεσης του Κογκρέσου η οποία θα διεξαχθεί το 2010. Αυτή τη δύσκολη εξίσωση καλείται να επιλύσει ο Μπαράκ Ομπάμα.

Ας προστεθούν στα προαναφερθέντα δύο ακόμη εμπόδια. Το πρώτο, στο εσωτερικό της χώρας, αφορά την ανάκαμψη της οικονομίας. Αρκούν τα εξαγγελθέντα μέτρα; Στις ΗΠΑ έχουν χαθεί από την αρχή της ύφεσης 6,5 εκατ. θέσεις εργασίας, ενώ τα κυβερνητικά μέτρα προβλέπουν ως το 2010 τη δημιουργία μόλις 3,5 εκατ. θέσεων. Αναμφίβολα ακόμη και αυτές είναι προτιμότερες από το τίποτα. Ωστόσο πολλοί επισημαίνουν ότι το σχέδιο του Ομπάμα δεν είναι αρκετό για να βγάλει τη χώρα από την αρνητική οικονομική συγκυρία. Μεταξύ αυτών ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, ο οποίος συμβουλεύει τον αμερικανό πρόεδρο να εφαρμόσει και δεύτερο σχέδιο ανάκαμψης. Σημειώνει επίσης ότι για να ξεπεράσει το ισχυρό σοκ η αμερικανική οικονομία θα πρέπει να δημιουργηθούν όχι 3,5 εκατ. αλλά 8,5 εκατ. νέες θέσεις εργασίας. Ορισμένες Πολιτείες, λέει ο αμερικανός οικονομολόγος, αντιμετωπίζουν τόσο μεγάλα οικονομικά προβλήματα ώστε είναι αναγκασμένες να περικόψουν τα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, κάτι που αναμφίβολα θα επιβραδύνει τον ρυθμό της οικονομικής ανάκαμψης. Υπενθυμίζει ακόμη ότι σε αντίστοιχα προβλήματα είχε προσκρούσει και ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ, τα οποία είναι πιθανόν να εμφανιστούν και πάλι. Το 1937 είχε σημαδευθεί από μια δεύτερη οικονομική κάμψη (μετά τη Μεγάλη Κρίση των αρχών του ΄30) και ο Κρούγκμαν επισείει τον κίνδυνο η επόμενη χρονιά να μοιάζει με το 1937!

Το δεύτερο μέτωπο βρίσκεται στο εξωτερικό. Παρά το γεγονός ότι η σταδιακή απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ σημαίνει πως οι ΗΠΑ θα ελέγχουν όλο και λιγότερο τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι παράλληλα ενισχύεται η στρατιωτική παρουσία στο γειτονικό Αφγανιστάν, όπου, ως γνωστόν, ο κίνδυνος τελμάτωσης των επιχειρήσεων είναι κάτι περισσότερο από πιθανός. Για να μην αναφέρουμε βέβαια τους εξαιρετικά ευαίσθητους χειρισμούς που απαιτεί η κατάσταση στο Ιράν. Για όλους αυτούς τους λόγους έχουμε πλέον εισέλθει στην πιο δυναμική και πολύ περισσότερο στην πιο δύσκολη φάση της προεδρίας Ομπάμα.