Την Πέμπτη 29 Μαϊου 2003 με την ευκαιρία του Προγραμματικού Συνεδρίου του ΣΥΝ πραγματοποίθηκε η Παννελλαδική Σύσκεψη της Α.Σ. στο ξενοδοχείο ΕΣΠΕΡΙΑ. Από την Σύσκεψη μεταξύ των άλλων αναδείχθηκε και το Συντονιστικό της τάσης.

Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες διεθνών επίσημων συναντήσεων που έχουν ως κοινό σημείο να δίνουν αφορμή και ευκαιρία για μεγάλες εξίσου και περισσότερο πολυεθνικές συγκεντρώσεις και εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και διεκδίκησης πολιτών και οργανώσεων ή κινημάτων.

1. Θα ήθελα πρώτα απ΄ όλα να υπογραμμίσω ότι η Επιτροπή για το Σχέδιο Προγράμματος, στον εξαιρετικά λίγο χρόνο που είχε στη διάθεσή της, έκανε ιδιαιτέρως σημαντική δουλειά.

Υπήρξαν γόνιμες συζητήσεις και ανταλλαγή απόψεων και καταβλήθηκε και προσπάθεια προσεγγίσεων, πέρα από την διαφορετική αντίληψη που όντως υπήρξε για το τι ακριβώς θέλουμε με αυτό το προγραμματικό συνέδριο αυτήν ακριβώς την περίοδο. Στο ίδιο κόμμα είμαστε άλλωστε...

1. Η ανανεωτική αριστερά του 21ου αιώνα. Η φυσιογνωμία και ο ρόλος του ΣΥΝ.

1.α Το Προγραμματικό Συνέδριο επαναβεβαιώνει τη θέληση των μελών του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου να οικοδομήσουν μια πολιτική δύναμη σύγχρονη και ριζοσπαστική, ανανεωτική και ισχυρά μεταρρυθμιστική, ευρωπαϊκή, ευρωπαϊστική και ισότιμα διεθνιστική, εμπνεόμενη από τις αρχές και την πολιτική του δημοκρατικού σοσιαλισμού, της οικολογίας και του προοδευτικού εκσυγχρονισμού της κοινωνίας μας.

Α. Το πολιτικό σκηνικό

1. Το τέλος του ψυχρού πολέμου και του διπολισμού δεν οδήγησε στη βελτίωση των προοπτικών για έναν καλύτερο κόσμο. Αντίθετα ενισχύθηκαν οι τάσεις της πιο ουσιαστικής και πραγματικής διαίρεσης τόσο στο εσωτερικό των αναπτυγμένων χωρών όσο και ανάμεσα στις ομάδες των χωρών του πλούσιου Βορρά και του φτωχού Νότου.
Η συνειδητοποίηση της ραγδαίας ενίσχυσης των ανισοτήτων, που επιταχύνθηκαν από τις ακολουθούμενες πολιτικές της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, οδήγησε στη δημιουργία ενός πολύμορφου κινήματος, το οποίο μέσα από τους μεγάλους αγώνες που ανάπτυξε, με σταθμούς - ορόσημα το Σιάτλ και το Πόρτο Αλέγκρε και με αποκορύφωμα τις κινητοποιήσεις της Γένοβας, δημιούργησε μια νέα ελπιδοφόρα κατάσταση και προοπτική.

Παράλληλα η γενικευμένη οπισθοχώρηση προς τη βαρβαρότητα, με τις αιματηρές ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις εις βάρος χωρών και λαών, με την έξαρση αλλά και την υποδαύλιση των εθνικισμών, τις ένοπλες συγκρούσεις και με την ανάπτυξη του ακραίου θρησκευτικού φονταμενταλισμού, τείνει να δημιουργήσει εφιαλτικές συνθήκες στη ζωή στον πλανήτη. Η καταπίεση των Παλαιστινίων και ο πόλεμος κατά του Ιράκ αποτελούν διαχρονικές επιλογές των ιμπεριαλιστικών κύκλων.

Στο πλαίσιο αυτό εκδηλώθηκε η πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον, με συνέπεια όχι μόνο τα χιλιάδες αθώα θύματα της τυφλής βίας, αλλά και στην εγκαθίδρυση του τρόμου στις διεθνείς σχέσεις και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.

Ο πόλεμος που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, με την υποστήριξη ή την ανοχή και άλλων δυνάμεων, οι απειλές για επέκτασή του και σε άλλες χώρες, δεν εξασφαλίζει την ασφάλεια από τρομοκρατικές επιθέσεις. Αντίθετα στρέφεται κατά του λαού του Αφγανιστάν, προκαλώντας εκατόμβες αθώων θυμάτων, ενισχύει τις συνθήκες που τροφοδοτούν την εκδήλωση φαινομένων τυφλής βίας και τρομοκρατίας και παράλληλα συμβάλλει στην υλοποίηση σχεδίων αναδιάταξης των γεωπολιτικών συμφερόντων στην περιοχή της Ευρασίας, της Εγγύς και Μέσης Ανατολής. Είναι πλέον ορατή η προοπτική να μετατραπεί μακρόχρονα ο πλανήτης μας, με την "απελευθέρωση" των πιο επιθετικών δυνάμεων, σε πολυάριθμα αιματηρά πεδία μαχών και πολέμων. Η ανάγκη του αγώνα για την υπεράσπιση της ειρήνης και των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών αναδεικνύεται σε πρωταρχικό καθήκον όλων των λαών. Είναι απαραίτητο και στη χώρα μας οι αριστερές πολιτικές δυνάμεις να αρθούν πάνω από στενές και αδιέξοδες αντιλήψεις μικροκομματικών συμφερόντων και να συμβάλουν από κοινού στην ανάπτυξη ενός δυναμικού και πολύμορφου αντιπολεμικού κινήματος. Όπως είναι επίσης απαραίτητο να συντονίσουμε την πάλη μας με τα αντιπολεμικά κινήματα που αναπτύσσονται στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ και με το διεθνές κίνημα κατά της νεοφιλελεύθερης, καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.

2. Η πολιτική συγκυρία στη χώρα μας σφραγίζεται από τις δυσκολίες της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ να ολοκληρώσει τις επιλογές της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και ταυτόχρονα να διατηρήσει τις κοινωνικές συμμαχίες της. Γι’ αυτό και η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ προσπαθεί με κινήσεις στο κοινωνικό, το πολιτικό και το κομματικό επίπεδο να αναστρέψει την πορεία των εξελίξεων. Η προσπάθεια αυτή γίνεται σε ιδιαίτερα δυσμενές περιβάλλον, λόγω της επερχόμενης ύφεσης στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία.

3. Στο επίπεδο της οικονομίας το κράτος αποσύρεται με γοργούς ρυθμούς από τους στρατηγικής σημασίας τομείς της οικονομίας, που σε προηγούμενες περιόδους είχε αναλάβει. Η απόλυτη απελευθέρωση των αγορών επαναφέρει το ιδιωτικό κεφάλαιο στους τομείς αυτούς (π.χ. τράπεζες, επικοινωνία, μεταφορές, ενέργεια). Η επιχειρούμενη εγκαθίδρυση νέων εργασιακών σχέσεων είναι ένας σημαντικός παράγοντας διευκόλυνσης της επανάκαμψης των κεφαλαίων αυτών στον πρώην κρατικό και τώρα ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Η διάλυση του έτσι κι αλλιώς περιορισμένου κράτους - πρόνοιας, που έχει ξεκινήσει προ πολλού και επιχειρήθηκε να ολοκληρωθεί με τη συρρίκνωση της κοινωνικής ασφάλισης, είναι μία απ’ τις βασικές εκκρεμότητες της κυβέρνησης. Η κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης έχει όριο τα κέρδη του κεφαλαίου. Το πακέτο μέτρων που εξήγγειλε ο Κ. Σημίτης, που περιείχε γενναιόδωρες φοροαπαλλαγές για τις επιχειρήσεις αλλά πενιχρή αντιμετώπιση των εργατικών αιτημάτων, δεν απαντά στα κρίσιμα θέματα της ανεργίας και της αναδιανομής εισοδήματος. Το σύμφωνο για τη δημιουργία μιας "ισχυρής κοινωνίας" που παρουσίασε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ και στηρίζεται στο τρίπτυχο Ανάπτυξη - Παραγωγικότητα - Ανταγωνιστικότητα και την ολοκλήρωση της πολιτικής των ιδιωτικοποιήσεων προανήγγειλε την επιτάχυνση των ρυθμών της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, όπως επιβεβαιώθηκε τόσο με το Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ όσο και με τον κυβερνητικό ανασχηματισμό.

4. Οι πολιτικές αυτές, που εκ των πραγμάτων εξωθούν τον κόσμο της εργασίας σε κοινωνικές αντιστάσεις, θέτουν ως προτεραιότητα στις κυρίαρχες δυνάμεις την πολιτική της ενίσχυσης των κατασταλτικών μηχανισμών (τρομονόμος, σχεδιαζόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις για την απαγόρευση των συγκεντρώσεων, των απεργιών κ.λπ.). Η πολιτική καταστολής τείνει να γίνει ηγεμονική πολιτική του σύγχρονου νεοφιλελεύθερου κράτους και μάλιστα με διεθνοποιημένα χαρακτηριστικά, όπως αποτυπώθηκαν στην αντιμετώπιση των κινημάτων ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, με αποκορύφωση τη Γένοβα. Η τάση αυτή ενισχύθηκε αποφασιστικά μετά το πολύνεκρο τρομοκρατικό χτύπημα στη Νέα Υόρκη και απελευθέρωσε τις πιο αυταρχικές λογικές (αποφάσεις Συνόδου υπουργών Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης της Ε.Ε., Ευρωαστυνομία, Ευρωστρατός, Ευρωένταλμα). Η στρατηγική της καταστολής αναδεικνύεται πλέον αναγκαία, όχι μόνο για την πειθάρχηση της κοινωνίας και την καταστολή του κινήματος ενάντια στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση αλλά και για την άσκηση επιθετικής πολιτικής στις περιοχές ευθύνης των δευτερευόντων κρίκων της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας, οξύνοντας αντιθέσεις και ανταγωνισμούς.

5. Οι εξελίξεις γύρω από το ασφαλιστικό έδειξαν ότι η κοινωνία κινείται. Ιδίως όταν συνειδητοποιεί ότι θίγονται θεμελιώδη δικαιώματα και κατακτήσεις της. Οι κοινωνικοί αγώνες, η μαζικότητα που αυτοί είχαν, η συμμετοχή στις διαδηλώσεις και η μεγάλη επιτυχία των απεργιών απέδειξαν ότι, όταν η συγκυρία το επιτρέπει, μπορεί να καταγραφεί στο κοινωνικό επίπεδο μια άλλη Ελλάδα, μια Ελλάδα που δρα και αντιστέκεται. Αυτό είναι ένα σπουδαίο και ελπιδοφόρο γεγονός, που στέλνει και αντίστοιχο μήνυμα. Ωστόσο αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι στη νέα επίθεση που προετοιμάζεται ενάντια στην κοινωνική ασφάλιση θα υπάρξει το ίδιο αποτέλεσμα, αν το εργατικό κίνημα δεν οργανώσει τις δυνάμεις του στην κατεύθυνση αυτή.

6. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δυσκολεύεται να ολοκληρώσει τους στόχους της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της. Η προσπάθεια παγίδευσης, μέσω της πολυχρησιμοποιημένης μεθόδου ανάκλησης στη μνήμη του αντιδημοκρατικού παρελθόντος και της αντιπαράθεσης των δημοκρατικών δυνάμεων ενάντια στο κράτος της δεξιάς, είναι αδιέξοδη. Εξάλλου και η στρατηγική του εκσυγχρονισμού και της οικοδόμησης μιας κεντροαριστερής συμμαχίας για τη φυγή προς τα εμπρός με φόντο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δοκιμάζεται πολύ έντονα από αυτή την αδιέξοδη πολιτική της κάθετης πόλωσης προς τη δεξιά.

7. Η Ν.Δ. παρουσιάζει έντονα αντιφατικά στοιχεία στην πολιτική της επιχειρώντας απ’ τη μια να εμφανίζεται ότι υιοθετεί τα αιτήματα των εργαζομένων, προκειμένου να επιταχύνει τη φθορά της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, και απ’ την άλλη να προβάλει ως ο εν δυνάμει αυθεντικός εκφραστής των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Η αριστερά οφείλει να έχει καθαρό πολιτικό μέτωπο απέναντι στη Ν.Δ., για να μην επωφεληθεί της κρίσης του ΠΑΣΟΚ.

8. Με βάση αυτά τα δεδομένα μπορούμε με βεβαιότητα να προβλέψουμε ότι και η επομένη περίοδος θα είναι περίοδος έντονων κοινωνικών αναταράξεων και ενδιαφέρουσας πολιτικής ρευστότητας και κινητικότητας.

Β. Η αριστερά

1. Αυτή η προοπτική των εξελίξεων θέτει την ελληνική αριστερά μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις. Το κεντρικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί από όλες τις επιμέρους δυνάμεις είναι εάν η αριστερά μπορεί σήμερα να υπερβεί τις αιτίες που την κρατούν καθηλωμένη σε θέση αδυναμίας για ουσιαστική παρέμβαση στις εξελίξεις και για τη διεκδίκηση ενός πρωταγωνιστικού ρόλου. Εάν δηλαδή μπορεί να υπερβεί τα ελλείμματα στρατηγικής και εναλλακτικών προτάσεων για τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας. Την έλλειψη πρωτοπόρων ιδεών, τον κατακερματισμό που τη μαστίζει και την αντιπαλότητα μεταξύ των βασικών συνιστωσών της.

Εάν μπορεί να υπερβεί τα εμπόδια και τις δυσκολίες που έχει επισωρεύσει από το παρελθόν στη σύγχρονη αριστερά τόσο η χρεοκοπία των αυταρχικών καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού όσο και οι λογικές βελτίωσης και διαχείρισης του καπιταλισμού.

2. Η δημιουργία του "Χώρου Διαλόγου και Κοινής Δράσης" αποτελεί σήμερα ένα πρώτο βήμα που αποδεικνύει τη θέληση μεγάλου μέρους των δυνάμεων της ελληνικής αριστεράς να αναζητήσουν από κοινού τους τρόπους υπέρβασης αυτών των προβλημάτων και να επιδιώξουν τη διαμόρφωση μιας σύγχρονης στρατηγικής που θα δίνει στην αριστερά τη δυνατότητα επιθετικής πολιτικής και θα ανοίγει προοπτικές αλλαγής συσχετισμών τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.

Για πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, αρκετές δυνάμεις της αριστεράς, της οικολογίας και των κοινωνικών κινημάτων κατάφεραν να υπερβούν την αδιέξοδη λογική "ο καθένας σκαλίζει τον δικό του κήπο", συναντήθηκαν σε ένα "χώρο", ο οποίος μπορεί να ανανεώσει την ελπίδα, να εμπνεύσει, να δημιουργήσει μια νέα δυναμική, να πρωτοστατήσει στην ανασύνθεση και προοπτικά στη ριζοσπαστική επανίδρυση της αριστεράς και της οικολογίας. Η κοινή δράση, η επεξεργασία εναλλακτικών προτάσεων, η θεωρητική προσπάθεια αναζήτησης των σύγχρονων δρόμων της κοινωνικής χειραφέτησης και απελευθέρωσης θα φέρει πιο κοντά τις δυνάμεις της Αριστεράς, της οικολογίας και των κοινωνικών κινημάτων και θα αποτελέσει τη βάση για τη διαμόρφωση εναλλακτικής πολιτικής πρότασης στον δικομματισμό και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και τη δημιουργία μιας αριστεράς ικανής να εκφράσει τα συμφέροντα, τις αγωνίες και τις προοπτικές του κόσμου της εργασίας.

Η αριστερά μπορεί και πρέπει να προβάλει μια ριζικά διαφορετική αντίληψη για την κοινωνία απ’ αυτήν που σήμερα κυριαρχεί. Να προτάξει άλλες αξίες και προτεραιότητες: Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων. Τα κοινωνικά δικαιώματα και οι ελευθερίες. Η κοινωνική αλληλεγγύη. Οι ανθρώπινες συντάξεις εργασίας. Η επιδίωξη πλήρους απασχόλησης και εκπαίδευσης για όλους. Ο σεβασμός στο περιβάλλον, την υγεία και τις αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής των ανθρώπων. Η ισότητα των φύλων στην πράξη. Η καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Αυτοί είναι ορισμένοι από τους βασικούς στόχους που η αριστερά πρέπει να διεκδικήσει άμεσα μαζί με τους εργαζόμενους, στόχους που οι "αγορές" και η λογική του κέρδους δεν θα πρέπει να αφεθούν να τους ακυρώσουν.

Η αντίληψη αυτή συμπυκνώνεται στο σύνθημα "οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη", που εμπνέει όλες τις οργανωμένες δυνάμεις και τους ανένταχτους αγωνιστές και αγωνίστριες που συμμετέχουν στον "Χώρο".

3. Ο "Χώρος" έχει τις προϋποθέσεις και τις δυνατότητες και θα επιδιώξει να συμβάλει προς τις ακόλουθες κατευθύνσεις:

Οριοθέτηση της αριστεράς προς τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, αλλά και προς τη συνολική λογική και τις αξίες του καπιταλιστικού συστήματος.

Απόρριψη της στρατηγικής της κεντροαριστεράς και των κεντροαριστερών κυβερνητικών σεναρίων.

Συνεχής παρέμβαση στα πολύμορφα μέτωπα πάλης, με επιδίωξη επίτευξης της μέγιστης δυνατής συσπείρωσης κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, χωρίς πρακτικές και επιδίωξη κηδεμονεύσεων.

Γνήσια υποστήριξη των κοινωνικών κινημάτων, με σεβασμό στην ανεξαρτησία τους αλλά και υιοθέτηση ιδεών, προτάσεων και αναλύσεων από αυτά που πλουτίζουν την αριστερή πολιτική.

Ανάδειξη και προβολή των αξιών και της κουλτούρας της αριστεράς, των αξιών της κατάργησης κάθε μορφής εκμετάλλευσης, της δημοκρατίας, της ανεκτικότητας, της αλληλεγγύης, της κοινωνικής απελευθέρωσης κ.λπ.

Συστηματική προσπάθεια για τη διεύρυνση του "Χώρου" με δυνάμεις που για διάφορους λόγους δεν συμμετέχουν σήμερα (ΚΚΕ, ΝΑΡ, δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς).

Ενίσχυση των δεσμών και της κοινής δράσης με συγγενείς δυνάμεις εκτός Ελλάδας, στο πλαίσιο ενός νέου διεθνισμού.

Την Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2001 έγινε η πανελλαδική συνάντηση των στελεχών του ΣΥΝ που στο τελευταίο συνέδριο του ΣΥΝ διαμόρφωσαν και στήριξαν το κείμενο που μειοψήφησε στην τελική πολιτική απόφαση.

Στην συνάντηση αποφασίστηκε η συγκρότηση ενός ανοιχτού ρεύματος ιδεών και πολιτικής παρέμβασης εντός του ΣΥΝ με τίτλο «ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ» που θα επιδιώξει την ανασυγκρότηση του ευρύτερου χώρου της ανανεωτικής αριστεράς, με το σύνολο των φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών που ιστορικά τον έχουν προσδιορίσει.

Στην συνάντηση συζητήθηκε και εγκρίθηκε πολιτικό κείμενο το οποίο εισηγήθηκε ο ευρωβουλευτής του ΣΥΝ Μιχάλης Παπαγιαννάκης, ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε: «Το δικαίωμα μας και την ευχαρίστηση μας να συγκεντρωνόμαστε και να συζητάμε πολιτικά, και φυσικά να συγκροτούμε ένα ρεύμα ιδεών και προτάσεων, όσοι το επιθυμούμε και για όσο καιρό το θέλουμε δεν είναι ούτε διαπραγματεύσιμο ούτε το θέτουμε υπό την κρίση όσων δεν συμφωνούν ή, ακόμα χειρότερα, «ανησυχούν» . Προφανώς και αυτά όλα είναι αυτονόητα για όποιον έχει διαβάσει το καταστατικό του ΣΥΝ και μάλιστα τις διατάξεις εκείνες που εμείς εξαρχής είχαμε προτείνει και επιβάλει ως συντακτικά στοιχεία της συνύπαρξης μας σε ένα κόμμα της ανανεωτικής αριστεράς. Επομένως είναι χαμένος κόπος η απόπειρα να μπηχθούν «σφήνες» ανάμεσα μας γιατί απλώς δεν υπάρχει η βάση υποδοχής τους, μια και προφανώς δεχόμαστε ότι εκείνο που έχει σημασία είναι η ουσία της κριτικής και των προτάσεων που κάνουμε για την πορεία του ΣΥΝ, άσχετα από τις όποιες επιλογές, πραγματικές ή φανταστικές ή κατασκευασμένες από άλλους για ιδιοτελείς λόγους, του καθενός μας στη συνολική ιδιωτική και δημόσια ζωή του, η οποία δεν υπόκειται έτσι κι αλλιώς σε «πειθαρχεία» ούτε «δεσμεύει» κανέναν άλλο ή άλλη μας, ευλόγως.

Προτείνουμε να εργαστούμε για να κηρυχθεί ένα είδος «κατάστασης ανάγκης» στο ΣΥΝ. Οι δημοσκοπήσεις που δημοσιεύθηκαν μετά τη σύνταξη της εισήγησης και οι συνήθως έγκυρες αναλύσεις που τις συνοδεύουν θεωρούμε ότι δικαιώνουν αυτήν την έκκληση που δεν έχει καμιά σχέση με μιαν άσκοπη ή ιδιοτελή κινδυνολογία. Θεωρούμε ότι ο ΣΥΝ πρέπει να αναζητήσει ξανά την πολυσυλλεκτικότητα που τείνει να χάσει (και θυμίζουμε πως 40% των ψηφοφόρων μας δεν μας προτίμησαν στις τελευταίες εκλογές, και ασφαλώς όχι επειδή δεν επιλέξαμε τον δρόμο του «αριστερού πόλου» και τη διεύρυνση σε ένα πλήρη κύκλο γύρω από το ΣΥΝ με διαμόρφωση προγραμματικών και πολιτικών προτάσεων συνεργασίας προς όλες τις κατευθύνσεις προς τις οποίες παλαιότερα ο λόγος μας είχε επιρροή και προοπτική, αλλά με δημιουργικές ερμηνείες ακόμη και των αποφάσεων του πρόσφατου Συνεδρίου. Προτείνουμε να επισπευσθεί το προγραμματικό συνέδριο μας, να ξαναδούμε όλες τις προτάσεις που είχαμε αρχίσει να διαμορφώνουμε, για το ειδικό συνέδριο της αυτοδιοίκησης, να ενισχύσουμε και διευρύνουμε τη διεύθυνση του κόμματός μας.

Είναι προτάσεις ενότητας και ανάπτυξης μέσα σε συνθήκες που γίνονται όλο και πιο δύσκολες. Δεν βλέπω γιατί να μην αποδεχτούμε συζήτηση με όποιο άλλο κόμμα, διμερώς ή και ακόμη και τριμερώς όπως τον πρότεινε το ΔΗΚΚΙ, ακόμα και με το ΚΚΕ. Αλλά είναι προφανές ότι τέτοιος διάλογος γίνεται χωρίς το σκεπτικό π.χ. του κ. Τσοβόλα που θεωρεί αυτονόητα διάφορα δεινοσαυρικά ιδεολογικά κατασκευάσματα ενδεδυμένα με «αριστερή» φρασεολογία, και βέβαια χωρίς εκ των προτέρων αποδοχή της όποιας κατάληξης, όπως λεπτομερώς προδιαγράφεται στις διακηρύξεις του ΚΚΕ. Στην κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι λογικό να συζητούν μεταξύ τους τα κόμματα.

Δεν εγκρίναμε την υπερψήφιση της πρότασης μομφής της Ν.Δ. κατά του κ. Παπαντωνίου. Όχι γιατί υπάρχει κάποιο ταμπού να υπερψηφίζουμε προτάσεις της Ν.Δ. (εξάλλου υποστηρίξαμε άλλες), αλλά γιατί επί της ουσίας επρόκειτο για ένα απλοϊκό ελιγμό με στόχο την κατάληψη της πολιτικής επικαιρότητας και τον παραμερισμό από αυτήν του κ. Αβραμόπουλου, κάτι που αυτή τη φορά πράγματι δεν …. μας αφορά. Και επιπλέον στηριζόταν σε ένα σκεπτικό δήθεν για τη σωτηρία του Χρηματιστηρίου, τη στιγμή που οι πάντες ορθώς υποστηρίζουν ότι οι πολιτικοί και η πολιτική καλύτερα θα ήταν να μην ασχολούνται με αυτήν την κατεξοχήν κερδοσκοπική εκ φύσεως αγορά! Η καλλιέργεια των ιδεών και συνεπειών της απαραίτητης σύγκλισης, μετά από ουσιαστικό διάλογο, των δυνάμεων του δημοκρατικού σοσιαλισμού, της οικολογίας και του εκσυγχρονισμού, μια ιδέα που απαραίτητα πρέπει να ξεκινήσουν τα όσα ενδιαφερόμενα κόμματα και πολιτικές δυνάμεις, αλλά που πρέπει να διαμορφωθεί με αποφασιστική συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών.»

Για τον συντονισμό της λειτουργίας της «Α.Σ.» εκλέχθηκε συντονιστικό όργανο με πανελλαδική διάρθρωση.



ΤΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΟ ΟΡΓΑΝΟ

Τα μέλη της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΝ: Μ. Παπαγιαννάκης, Θ. Μαργαρίτης, Κ. Πουλάκης.

Τα μέλη της ΚΠΕ του ΣΥΝ: Δ. Γουσέτης, Δ. Καλλιπολίτη, Π. Κουναλάκης, Δ. Λιοσάτος , Σ. Μπαγιώργος, Δ. Μπίρμπας, Ε. Μπουρνόβα Κ. Μυλωνά, Α. Νεφελούδης Κ. Παπαδημητρίου , Μ. Παπαδοπούλου, Β. Χρονάκης , και Ι. Κανάκη (εξελεγκτική επιτροπή).

Η βουλευτίνα του ΣΥΝ : Μ. Δαμανάκη

Ο Νομάρχης Μαγνησίας : Π. Σκοτινιώτης

Ο πρώην διευθυντής της εφημερίδας Η ΑΥΓΗ : Δ. Χατζησωκράτης

Στελέχη και μέλη ΝΕ του ΣΥΝ: Γ. Μπασιάκος, Δ. Χαλαζωνίτης , (Αθήνα), Μ. Καστρινάκης(Πειραιάς), Μ. Κουρεμέτης (Υπ. Αττικής), Ν. Πάντζαλης, Ν. Παρπούδης (Θεσ/νικη), Χρ. Σταυρόπουλος (Πάτρα), ), Χρ. Κουρουνιώτης(Ηράκλειο), Στ.Καραφέριας(Λάρισα),Φ.Λαμπρινίδης(Βόλος), Αρ. Καρανάσιος (Βοιωτία), Β. Μάστορης (Εύβοια), Μ.Καπέτης (Καβάλα) Δ. Τσικαρδάνη(Κοζάνη), Γ.Φραγκίδης(Κιλκίς), Π.Τσαρκνιάς(Πέλλα), Γ.Καλαποδάκης(Ρόδος), Τ.Αγγελόπουλος(Αιτωλ/νία), Σ.Χατζηζαμάνης,(Καστοριά), Τ.Παπαϊωάννου(Γρεβενά), Μ. Στάθης(Χίος).

ΑΘΗΝΑ, ΞΕΝ. ΕΣΠΕΡΙΑ , 4/2/2001

Το κείμενο αυτό που το παρουσίασε ο Μιχ. Παπαγιαννάκης στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη , και εγκρίθηκε ομοφώνως, αποτελεί και την «Ιδρυτική Διακήρυξη» της ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗΣ.

Έξι μόλις μήνες μετά από το Συνέδριο του ΣΥΝ, διαπιστώνουμε ότι τα βασικά προβλήματα που εκεί επισημάναμε παραμένουν αναπάντητα και παράγουν ήδη τις πρώτες συνέπειες τους. Τα κυριότερα ήταν ο προσδιορισμός της ταυτότητας ενός κόμματος της σύγχρονης αριστεράς από την μια μεριά και ο ρόλος του στο πολιτικό σύστημα όπως είναι και όπως τείνει ή πρέπει να εξελιχθεί.

Αριστερή προγραμματική φυσιογνωμία και "αριστερή στροφή"

Ως προς μεν το πρώτο είχαμε τονίσει το ιστορικό και αναπτυξιακό σχέδιο που ξεχωρίζει τον κάθε κομματικό σχηματισμό καθώς και το προγραμματικό περιεχόμενο της καθημερινής παρουσίας και δράσης του, και είχαμε υποβάλει προς συζήτηση και απόφαση συγκεκριμένες και συνεκτικές προτάσεις σχετικά με την επιθυμητή φυσιογνωμία και δράση του ΣΥΝ. Η πλειοψηφία που ήδη από την προσυνεδριακή περίοδο διαμορφωνόταν και που μέσα και μετά από το Συνέδριο τελικά παγιώθηκε είχε και έχει μεγάλη δυσκολία να μπει σε αυτήν τη συζήτηση η οποία ενδεχομένως δεν θα οδηγούσε αναγκαστικά στις προειλημμένες αποφάσεις ως προς τον πολιτικό ρόλο του ΣΥΝ που ήταν η βάση της σύστασης της, και ίσως και εσωτερικές διαφορές επί της ίδιας της ουσίας της προγραμματικής πολιτικής. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος για τον οποίο η συζήτηση επί του προγράμματος παραπέμφθηκε για αργότερα (προγραμματικό Συνέδριο το 2001), σαν να ήταν κάτι περίπου τεχνικό και δευτερεύον, ενώ αντιθέτως κρίθηκε επείγον να λυθούν ζητήματα καταστατικού και να αναδειχθεί η νέα ηγεσία του κόμματος.

Από την επομένη μέρα κιόλας αυτή η επιλογή άρχισε να παράγει τα αποτελέσματα της. Με πρωτοβουλίες ή με παραλείψεις και αποχές άρχισε να διαμορφώνεται κεντρικά ή διάχυτα η περιλάλητη «αριστερή στροφή» που είχε επαγγελθεί μέρος της πλειοψηφίας που τελικά διαμορφώθηκε στο Συνέδριο. Αυτή η "στροφή" όλο και περισσότερο ταυτίζεται με ένα καταγγελτικό λόγο και όλο και λιγότερο με κριτική που προβάλλει εναλλακτικές δυνατότητες και προτάσεις.

Αντίθετα η «αριστερή στροφή» έγινε διαυγέστερη σε άλλους τομείς. Λιγότερο σημαντικός για την κοινωνία, αλλά όχι και χωρίς γενικότερες συνέπειες, ήταν ο τομέας των εσωκομματικών σχέσεων : χαρακτηριστικές εκκαθαρίσεις στα όργανα, εμμονή σε υπαινιγμούς, δίκες προθέσεων και ανάλογες διαρροές προς τα ΜΜΕ κατά προσώπων και ιδεών ή προτάσεων, μειωμένη έως και ανύπαρκτη ενημέρωση της μειοψηφίας για τις προθέσεις ή αποφάσεις της πλειοψηφίας.

Οι περιπέτειες της (μη) πολιτικής πρότασης

Πολύ περισσότερο σημαντική βέβαια ήταν και είναι η κατεύθυνση που υιοθετήθηκε και ενισχύεται στον τομέα της πολιτικής πρότασης του ΣΥΝ και του ρόλου του στο πολιτικό σκηνικό όπως εξελίσσεται, πράγμα που μας φέρνει στο δεύτερο μεγάλο πρόβλημα που μας κληροδότησε το πρόσφατο Συνέδριο και που φυσικά συνδέεται με το πρώτο. Σε μια κρίση άδολου και ανέμελου απομονωτισμού, με την πρωτόλεια πολιτική αντίληψη ότι έτσι επιτυγχάνεται καθαρότητα προθέσεων και διακριτός πολιτικός ρόλος, η πλειοψηφία υιοθέτησε, βέβαια με διατυπώσεις που επιτρέπουν στον καθένα να έχει και κάποια δεύτερη ή τρίτη σκέψη…, την άποψη ότι δεν της χρειάζεται πολιτική πρόταση ! Για τις ανάγκες της σύμπηξης της πλειοψηφικής συμμαχίας μέσα στο ΣΥΝ δεν υιοθέτησε επίσημα και τυπικά την πρόταση περί «αριστερού πόλου» με το ΚΚΕ, το ΔΗΚΚΙ και άλλες συγγενείς δυνάμεις που είχε αρχικά υποβληθεί και τυπικά στον προσυνεδριακό διάλογο. Και έναντι αυτής της «υποχώρησης» αποκρούσθηκε κάθε σοβαρή ανάλυση και σκέψη ή και πρόταση που θα είχε σαν αναφορά τη σύγκλιση των δυνάμεων του δημοκρατικού σοσιαλισμού, της οικολογίας και του εκσυγχρονισμού που θα επιδιωκόταν μετά από διάλογο και ενδεχομένως κοινές πρωτοβουλίες στο χώρο της σημερινής κεντροαριστεράς. Όμως η πρόταση περί "αριστερού πόλου" καλλιεργείται "ανεπίσημα" και υπηρετείται συνεχώς και συστηματικά με διάφορους τρόπους και σε διάφορα επίπεδα της έκφρασης πολιτικού λόγου του κόμματος, με μιαν ιδιότυπη ασυλία, χωρίς δηλαδή να συναντά τις συνήθεις σε άλλες περιπτώσεις κριτικές, διαψεύσεις ή και καταγγελίες. Ενώ είναι προφανές ότι η υλοποίηση, στην πράξη, μιας τέτοιας πολιτικής είναι έξω και από τις αποφάσεις του Συνεδρίου και ουσιαστικά οδηγεί το ΣΥΝ σε μια λαθεμένη και αδιέξοδη πορεία.

Τυπικά πάντως ισχύει η αναφορά στην αυτονομία του ΣΥΝ, την οποία όμως ουδείς αμφισβητεί γενικώς, ενώ το μεγάλο πρόβλημα παραμένει το τί πρέπει να κάνει, αυτόνομα…, ο ΣΥΝ ώστε να συμβάλει στην αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού και να ανοίξει ο δρόμος προς τη διαμόρφωση άλλης κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας, ώστε να προωθηθούν οι διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που προτείνει (ή θα προτείνει στο προσεχές προγραμματικό Συνέδριο του…).

Και βέβαια απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν μπορεί να δώσει η απόπειρα της πλειοψηφίας να διαμορφώσει από τώρα την εκλογική τακτική του ΣΥΝ στις προσεχείς δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές, προκαταλαμβάνοντας και το ειδικό Συνέδριο για την Αυτοδιοίκηση που θα γίνει στο άμεσο μέλλον ! Η απόφαση, τελικά διαμορφωμένη με πολλές ασάφειες και πολλές οδούς διαφυγής, αποκλείει στην ουσία συνεργασίες στις τρεις μεγάλες πόλεις, καθιστά πολύ δύσκολη μια πολιτική συμμαχιών στις νομαρχιακές εκλογές, και αφήνει αλλού δυνατότητες συνεργασιών σε προγραμματική βάση ,αλλά με πρόγραμμα που θα το ξέρουμε αργότερα…,και με δυνάμεις που θεωρούσε δεδομένες και περίπου σε δεδομένες μεταξύ τους σχέσεις. Η απόφαση για τις εκλογές στην αυτοδιοίκηση, ακόμα και στρογγυλεμένη μετά από τις ισχυρές κριτικές που δέχθηκε, κυριαρχείται από τη λογική της περιχαράκωσης και της κομματικής καταγραφής, υποτιμώντας την ανάγκη να υπηρετηθεί ο θεσμός της αυτοδιοίκησης, πράγμα που ήταν βασικό στοιχείο της ανανεωτικής αριστεράς.

…και οι απειλές της εξελισσόμενης συγκυρίας.

Άρκεσαν λίγες εβδομάδες για να δώσουν ακόμα και σε αυτήν την απόφαση ένα χαρακτήρα ελαφρώς εξωπραγματικό. Ήδη η τάση να αυξηθεί σημαντικά η ρευστότητα του πολιτικού σκηνικού από τώρα κιόλας είναι εμφανής μετά την πρωτοβουλία του Δ. Αβραμόπουλου να ανακοινώσει την ίδρυση νέου κόμματος. Και βέβαια αυτή η ρευστότητα δεν θα μείνει χωρίς συνέπειες σε όλες τις επόμενες πολιτικές εξελίξεις και εκλογικές αναμετρήσεις.

Δεν είναι δυνατό να αρκεστεί ο ΣΥΝ στη απλή διατύπωση ότι αυτές οι εξελίξεις δεν μας αφορούν. Έστω και έμμεσα μας αφορούν, όχι αναγκαστικά ως τμήμα του παλαιού σκηνικού που έτσι κι αλλιώς θέλουμε να αλλάξουμε, αλλά και μόνο από τα ωστικά κύματα που θα προκαλέσει ενδεχομένως η πρωτοβουλία αυτή. Είτε προκαλέσει συσπείρωση στα μεγάλα κόμματα που θα συνοδεύεται από ισχυρή πίεση εις βάρος των μικρότερων. Είτε συμβάλει σε μια γενικότερη αποδιάρθρωση, οπότε απειλείται άμεσα ή έμμεσα ο ευρύτερος χώρος στον οποίο ο ΣΥΝ αναζητεί και βρίσκει, έστω και λιγότερο από όσο στο παρελθόν, ψηφοφόρους.

Αυτές οι διαπιστώσεις και αυτές οι υπαρκτές πολιτικές ανάγκες επιβάλλουν συζήτηση εις βάθος, επανεξέταση και αξιολόγηση των νέων στοιχείων του πολιτικού σκηνικού και των προοπτικών του, ώστε σύντομα να μπορεί ο ΣΥΝ να ανταποκριθεί στις πιθανές εξελίξεις και στις αντίστοιχες προκλήσεις, ώστε και οι προοπτικές της σύγχρονης αριστεράς να μείνουν ανοιχτές, ο ρόλος της στη διαμόρφωση του μέλλοντος της ελληνικής κοινωνίας στην Ευρώπη και στον κόσμο να ενισχυθεί.

Να ξανανοίξουμε τη συζήτηση ουσίας, εγκαίρως.

Στο Συνέδριο υποβάλαμε και υποστηρίξαμε ένα κείμενο με αναλύσεις, θέσεις και προτάσεις , τις οποίες θεωρούμε ως βάση των κοινών μας αναζητήσεων και επεξεργασιών και στο μέλλον. Ο στόχος παραμένει ο ίδιος : η ενίσχυση και η ανάδειξη των στοιχείων εκείνων που μπορούν να κάνουν το ΣΥΝ κοινωνικά και πολιτικά αναγνωρισμένη δύναμη κοινωνικής μεταρρύθμισης, οικολογικής εγρήγορσης και προοδευτικού εκσυγχρονισμού, δύναμη χρήσιμη για την κοινωνία και τους πολίτες, δύναμη κρίσιμη για την διαμόρφωση των πολιτικών συσχετισμών και της πολιτικής εξουσίας. Θεωρούμε αυτές τις ιδέες και προτάσεις μια πρώτη συμβολή και στην νέα συζήτηση που επιβάλλεται να αρχίσει στις διαμορφωνόμενες νέες συνθήκες.

Μετά την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ και της δραχμής στο Ευρω, είναι γενική η αίσθηση ότι η (όση) μεταρρυθμιστική και εκσυγχρονιστική διάθεση και επίδοση της Κυβέρνησης εξαντλείται ταχύτατα. Ο σχετικός δημόσιος διάλογος συρρικνώνεται επικίνδυνα σε μια πολύ στενή αντίληψη μερί "διαρθρωτικών αλλαγών" που αφορούν όμως σχεδόν αποκλειστικά ιδιωτικοποιήσεις και απελευθερώσεις αγορών. Σε συνθήκες ΟΝΕ και Ευρω από τη μια μεριά και παγκοσμιοποίησης από την άλλη αυτές οι πολιτικές παρουσιάζονται, μέσα από ένα μίγμα συντηρητισμού, ατολμίας και αμηχανίας, ως μονόδρομοι για την Ελλάδα και για κάθε επιμέρους κοινωνία.

Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Στις όντως δύσκολες και πιεστικές συνθήκες του αυξημένου ανταγωνισμού που έτσι διαμορφώνονται η ενίσχυση της παραγωγικής βάσης της κάθε οικονομίας, η εξασφάλιση όρων κοινωνικής και περιφερειακής συνοχής, η ανάδειξη νέων όρων οικολογικής εγρήγορσης και ποιότητας της ζωής των πολιτών στον ιδιωτικό και στο δημόσιο χώρο είναι στόχοι που μπορεί και πρέπει να επιδιώκονται, αλλά πια με διαφορετικές πολιτικές και σε διαφορετικές κλίμακες. Σε όλα αυτά τα επίπεδα εκκρεμούν εκσυγχρονισμοί, μεταρρυθμίσεις και γνήσιες διαρθρωτικές αλλαγές, εξίσου και περισσότερο σημαντικές για το μέλλον από τις σημερινές εμμονές της Κυβέρνησης : από την νέα περιφερειακή συγκρότηση του κράτους και την ολοκλήρωση της αυτοδιοίκησης με νέες εξουσίες μέχρι την ριζική ανασυγκρότηση των συνεταιρισμών και την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας του "τρίτου τομέα", ένα σύγχρονο και συνολικό και αλληλέγγυο αγώνα για την πλήρη απασχόληση, τον ουσιαστικό και ποιοτικά διαφορετικό, ασχέτως μεγέθους, επιτελικό ρόλο του κράτους, όπως τη ριζική φορολογική ,μεταρρύθμιση με αναδιανεμητικό αλλά και επιτελικό αναπτυξιακό ρόλο, τη συνολική αναδιάταξη των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας και γενικότερα θρησκευτικών δογμάτων με πλήρη ανεξαρτησία των δεύτερων αλλά και πλήρη διαχωρισμό τους από την κρατική λειτουργία, την ολοκλήρωση μιας πολιτικής προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη σε γνωστούς αλλά ελλειμματικούς τομείς όπως και σε νέους που αναδεικνύουν οι καλπάζουσες νέες τεχνολογίες κλπ όπως τα παρουσιάσαμε στο πρόσφατο Συνέδριο μας και θα τα ξαναπαρουσιάσουμε πιο επεξεργασμένα στο προσεχές προγραμματικό.

Στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε, με λίγα λόγια, ένα σύνθετο πρόβλημα που περιλαμβάνει ασφαλώς και την ανάγκη ταχύτατης προσαρμογής στα νέα δεδομένα, εκσυγχρονισμό με βάση τα καλύτερα επιτεύγματα των άλλων ευρωπαϊκών κοινωνιών αλλά και συνεχή μεταρρύθμιση στο εσωτερικό της χώρας, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον κόσμο, με κριτήρια πάντοτε την πλήρη απασχόληση, τη συνοχή, την οικολογική συμβατότητα, τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη, τη συνεργασία και την ειρήνη, με λίγα λόγια μια προοδευτική πολιτική διακυβέρνηση της παγκοσμιοποίησης, της Ευρώπης, του κόσμου.

Η διαμόρφωση συγκεκριμένων πολιτικών που να υπηρετούν μια τέτοια γενική αντίληψη, αλλά και τα προγραμματικά σημεία αιχμής που προτείνουμε, είναι σήμερα στην ημερήσια διάταξη όλων των πολιτικών δυνάμεων, τουλάχιστον στην Ευρώπη, και ασφαλώς όχι μόνο των "παραδοσιακών" αριστερών. Και σίγουρα σχεδόν καμιά δεν πιστεύει πια ότι απαντήσεις μπορούν να δοθούν από μεμονωμένες χώρες ή πολιτικές δυνάμεις. Εξάλλου οι διεθνείς κοινωνικές ή πολιτικές κινητοποιήσεις της νέα εποχής (από το Σηάτλ έως τη Νίκαια, και αναμένονται και άλλες…) αυτό το στοιχείο αναδεικνύουν, άσχετα από τα επιμέρους συνθήματα ή αιτήματα που εκτείνονται σε όλη το πεδίο των κινημάτων της κοινωνίας των πολιτών.

Το πολιτικό ζήτημα παραμένει το ίδιο…, όπως και το καθήκον της αριστεράς…

Το σημερινό πολιτικό σύστημα της χώρας, η σημερινή διάταξη των πολιτικών δυνάμεων, οι σημερινές κυρίαρχες πολιτικές αντιλήψεις δεν ευνοούν τέτοιες συσπειρώσεις και τέτοιες συνθέσεις. Και η απουσία τους ενισχύει τη γενικότερη εντύπωση για την πολιτική ως μια λειτουργία χωρίς κοινωνική αποτελεσματικότητα και επομένως απαξιωμένη και δευτερεύουσα.

Η αριστερά οφείλει να πρωτοστατήσει σε μιαν ευρύτερη προσπάθεια για την αποκατάσταση της πολιτικής, για να ανοίξουν αξιόπιστες προοπτικές δράσης και μεταρρύθμισης στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Ο ΣΥΝ, ως δύναμη της ευρωπαϊκής αριστεράς, πρέπει να επανεξετάσει τις προγραμματικές και πολιτικές προτάσεις του σε μια τέτοια προοπτική.

Ευκαιρία για μια τέτοια προγραμματική επικαιροποίηση είναι ασφαλώς και το προσεχές προγραμματικό συνέδριο, αλλά και το ειδικό συνέδριο για τη Αυτοδιοίκηση που έχει ήδη προαναγγελθεί, ενδεχομένως και κάποια άλλα. Είναι χρήσιμο και αναγκαίο να γίνει κάθε προσπάθεια ώστε αυτά τα συνέδρια να αναδειχθούν σε πολιτικά γεγονότα που να ξεπερνούν τα κομματικά όρια. Αναλύσεις και προτάσεις αναπτύσσονται σε όλη τη κοινωνία και σε άλλους πολιτικούς χώρους, και είναι στοιχείο δημιουργικότητας και πρωτοπορίας για το ΣΥΝ να μπορεί να τις ακούσει και ενδεχομένως να τις εντάξει οργανικά στον προβληματισμό του και το πρόγραμμα του. Τα συνέδρια αυτά, και ιδιαίτερα το προγραμματικό του οποίου η σύγκληση πρέπει να επισπευσθεί αντί να παραπέμπεται συνεχώς για αργότερα, πρέπει να είναι η αποφασιστική ευκαιρία για να αναδείξουμε τη βάση και την καρδιά μιας πολιτικής για τη σύγκλιση και την προοδευτική διακυβέρνηση της χώρας.

Μια τέτοια προσπάθεια θα αποτελεί και στοιχείο μιας πιο επεξεργασμένης πολιτικής πρότασης που να ανταποκρίνεται πιο αποτελεσματικά στις εξελίξεις και τις πιθανές προοπτικές του πολιτικού σκηνικού. Πέρα από τις πιθανές επιπτώσεις από την ίδρυση του νέου κόμματος Αβραμόπουλου, έτσι κι αλλιώς οι επικείμενες εκλογικές αναμετρήσεις, με πρώτες τις δημοτικές και νομαρχιακές, παίρνουν από τώρα ένα οξύτερο πολιτικό χαρακτήρα και για άλλους λόγους που έχουν σχέση με τις εσωτερικές διεργασίες στα μεγάλα κόμματα και την αγωνιώδη αναζήτηση της δικής τους διεύρυνσης και επέκτασης. Και αυτή η αυξανόμενη ένταση είναι ήδη εμφανής από τώρα.

Επομένως από τώρα επίσης θα έπρεπε να εξεταστεί η αντίστοιχη προετοιμασία του ΣΥΝ, ώστε να επανακτήσει την πολυσυλλεκτικότητα που του ταιριάζει στο συνολικό χώρο όπου απευθύνεται. Σε συνθήκες που πιθανότατα θα είναι πολύ πιο ρευστές αν όχι και νέες η ορθή ανταπόκριση θα ήταν η ενίσχυση και διεύρυνση της έννοιας της ανανεωτικής αριστεράς ως παράταξης στην οποία θα επιδιώξει ένα γενναίο άνοιγμα μια αντίστοιχα ενισχυμένη και διευρυμένη ηγεσία του ΣΥΝ, καλώντας σε ευρύτερη συσπείρωση με ουσιαστικά πολιτικά και προγραμματικά καθήκοντα και στόχους. Είναι προφανές ότι σε ένα τέτοιο πλαίσιο τοποθετείται και η πρόταση μας στο Συνέδριο για την προσθήκη της Οικολογίας στον τίτλο του κόμματος μας.

Για να έχει και αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα η συνολική προσπάθεια απαιτείται μια ανεπιφύλακτα πολιτική έκκληση προς δυνάμεις και στελέχη του ευρύτερου χώρου του ΣΥΝ για συσπείρωση και κοινή δράση από υπεύθυνες θέσεις και με στόχους ασφαλώς εκλογικούς αλλά ενταγμένους στις γενικότερες προγραμματικές και πολιτικές προοπτικές που αναλύονται πιο πάνω. Τέτοιες ή ανάλογες προοπτικές συγκεντρώνουν ασφαλώς τη συναίνεση πολλών που απομακρύνθηκαν από το ΣΥΝ είτε γιατί δεν πείσθηκαν ότι είναι σαφής στη γραμμή του είτε γιατί θεώρησαν ότι μπορούν να τις υπηρετήσουν προσανατολιζόμενοι προς άλλες κατευθύνσεις αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ο χώρος αυτός, που ο κορμός του αποτελείται από το 40% της προηγούμενης εκλογικής μας δύναμης που δεν μας προτίμησε στις πρόσφατες εκλογές, είναι ακόμη και τώρα ζωτικός για το ΣΥΝ και σε κάθε περίπτωση πρέπει να μείνουν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας μαζί του με κάθε τρόπο.

Αυτή πορεία προς τις εκλογές του 2002.

Οι άξονες πολιτικών επιλογών, που παρουσιάζουμε παρακάτω, αποτελούν συλλογικές επεξεργασίες των στελεχών της Ανανεωτικής Συσπείρωσης και παρουσιάστηκαν είτε σε αρθρογραφία είτε σε συζητήσεις σε όργανα του ΣΥΝ.

Είναι προφανές ότι μέσα από τον διάλογο στο site μας φιλοδοξούμε να εμπλουτίσουμε και να βελτιώσουμε το σύστημα των προτάσεών μας.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Ενοποίηση όλων των ταμείων, ως το 2005.

Δημόσιος ο χαρακτήρας της κοινωνικής Ασφάλισης. Όλες οι προτεινόμενες λύσεις πρέπει να περιλαμβάνουν και την αύξηση των πόρων και την αλλαγή του ίδιου του συστήματος παραγωγής υπηρεσιών και την αναδιάρθρωση των παροχών του.

Η κεντρική μας στόχευση είναι η Ενιαιοποίηση των Ταμείων. Αναγκαίο το χρονοδιάγραμμα ώστε, με χρονικό ορίζοντα το 2010, να έχουμε τρία Ταμεία κύριας ασφάλισης:

Όλοι οι μισθωτοί στο ΙΚΑ

Αγρότες στον ΟΓΑ

Ενιαίο ταμείο αυτοαπασχολουμένων.

Όλες όμως οι ενδιάμεσες αναδιαρθρώσεις και ενέργειες (ομαδοποιήσεις, συμπτύξεις, οργανωτικές αλλαγές κλπ.) θα πρέπει να αναφέρονται στον κεντρικό στόχο και να αποδεικνύεται η συμβατότητά τους με αυτόν.

Τελικός στόχος, ως το 2025, το ένα ΤΑΜΕΙΟ.

Α) Εθνικό Ταμείο Ασφάλισης Υγείας (ΕΤΑΥ)

Η αναδιοργάνωση του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης (ΣΚΑ) και η ενοποίηση των Ταμείων θα πρέπει να περάσει μέσα από τη δημιουργία ενός Εθνικού Ταμείου Ασφάλισης Υγείας, αυτοδιοικούμενου, αποκεντρωμένου και υπό την εποπτεία του κράτους, που θα δρα ως διαμεσολαβητής ανάμεσα στους κλάδους υγείας των οργανισμών ασφάλισης και στις δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας.

Η ένταξη θα είναι σταδιακή (μπορεί να ξεκινήσει πρώτα από το ΙΚΑ, τον ΟΓΑ) και υποχρεωτική μόνο ως προς ένα βασικό πακέτο παροχών. Το ΕΤΑΥ θα αναλαμβάνει την αγορά υπηρεσιών υγείας για λογαριασμό των ασφαλισμένων που θα δικαιούνται πρόσβασης σ’ αυτές ανεξάρτητα από το ιδιαίτερο ασφαλιστικό φορέα τους. Η αγορά των σχετικών υπηρεσιών από το ΕΤΑΥ θα γίνεται στη βάση προγραμματικών συμβολαίων μέσα από διαγωνισμούς μεταξύ δημοσίων, αλλά και ιδιωτικών νοσοκομείων, που θα ανταγωνίζονται για την παρουσίαση συνολικών προσφορών. Το εύρος των υπηρεσιών που θα καλύπτονται είναι απόφαση στρατηγικού χαρακτήρα και η σχετική λίστα θα εγκρίνεται στην αρχή κάθε περιόδου, με γνώμονα την κατά το δυνατό πληρέστερη κάλυψη βασικών αναγκών και την οικονομική δυνατότητα του συστήματος.

Η χρηματοδότηση του ΕΤΑΥ θα προκύπτει από τις εισφορές εργοδοτών – εργαζομένων (τμήμα της σημερινής εισφοράς), με συντελεστές ίδιους για όλα τα Ασφαλιστικά Ταμεία-μέλη, και από την επιχορήγηση του κράτους.

Β) Κλάδοι συντάξεων

Οι κλάδοι συντάξεων των ασφαλιστικών ταμείων θα ενοποιηθούν κατά παρόμοιο τρόπο. Δύο οι πυλώνες. Η κύρια και η επικουρική σύνταξη.

Η κύρια σύνταξη: Θα ισούται προς τον κατώτατο μισθό και θα παρέχεται σε όποιον/αν θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης. Καμία σύνταξη στη χώρα δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη από τον κατώτατο μισθό που ορίζει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. Η σύνταξη αυτή θα πρέπει να είναι πλήρως τιμαριθμοποιημένη. Θα συνοδεύεται με τη δωρεάν πρόσβαση στις υπηρεσίες του κράτους κοινωνικής προστασίας. (Η πρόταση άλλωστε του Εθνικού Ταμείου Ασφάλισης Υγείας περιλαμβάνει την αποσύνδεση των ασφαλιστικών φορέων από την νοσοκομειακή περίθαλψη).

Η επικουρική σύνταξη: Θα παρέχεται σε κάθε ασφαλισμένο/νη που θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης. Είναι δημόσια και υποχρεωτική για κάθε εργαζόμενο/νη υπό οιοδήποτε καθεστώς απασχόλησης (πλήρης, μερική, διακοπτόμενη, νέες μορφές όπως η τηλεργασία και η εργασία κατ’ οίκον).

Τα επικουρικά ταμεία καλούνται να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στο σύστημα συνταξιοδότησης. Μπορούν έτσι να καταβάλλονται συντάξεις που θα εκφράζουν την ευρωστία των αυτοχρηματοδοτούμενων Ταμείων (χωρίς την κρατική συμβολή όπου εργοδότης δεν είναι το κράτος) καθώς και τα διαφορετικά ύψη συνολικών συντάξεων στη βάση των εισφορών που καταβλήθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού βίου.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ και ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ του ΣΚΑ (έως το 2025)

Τα ταμεία κύριας σύνταξης, τα προβλεπόμενα τρία, (καθώς και τα υπάρχοντα μέχρι και την κατάργησή τους) θα έχουν την νομική μορφή Ν.Π.Ι.Δ. Θα διοικούνται από κράτος, εργαζόμενους – συνταξιούχους, εργοδότες με πλειοψηφία εργαζομένων και εργοδοτών).

Ο δεύτερος πυλώνας, δηλαδή η επικουρική ασφάλιση(με την εφ’ άπαξ ασφάλιση) θα συνδέεται με το είδος της απασχόλησης και θα έχει συμπληρωματικό χαρακτήρα. Τα ταμεία αυτά θα διοικούνται αποκλειστικά από εργαζόμενους – εργοδότες. Θα υπάγονται στο νόμο περί Α.Ε., εποπτευόμενα από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Χρηματοδότηση του ΣΚΑ

α) Θεσμοθετείται η τριμερής χρηματοδότηση του ΣΚΑ για όλους τους ασφαλισμένους γα κύρια σύνταξη. Αναλογία:

Για τους μισθωτούς: 2/9 από εργαζόμενους, 3/9 από τον κρατικό προϋπολογισμό, 4/9 από τους εργοδότες.

Για τους αυτοαπασχολούμενους: 6/9 οι ίδιοι και 3/9 το κράτος

β) Για την επικουρική θα ισχύει η διμερής χρηματοδότηση από εργοδότες και εργαζόμενους, σε αναλογία 2/3 και 1/3 αντιστοίχως.

Η υποχρεωτική συνεισφορά του κρατικού προϋπολογισμού θα καταβάλλεται, υποχρεωτικά εντός του έτους, υπολογιζόμενη στη βάση του συνόλου των ετησίων εισφορών των εργαζομένων (2/9) και (4/9) των εργοδοτών, που αυτοί θα καταβάλλουν στο ΙΚΑ.

Όσο υπάρχουν και λειτουργούν τα άλλα ταμεία η κρατική εισφορά σ’ αυτά θα πρέπει να υπολογίζεται ισόποσα για κάθε ασφαλισμένο τους με την αντίστοιχη ετήσια εισφορά του κράτους ανά ασφαλισμένο του ΙΚΑ.

Η απαράδεκτα άνιση προικοδότηση ταμείων ασφαλισμένων από το κοινωνικό σύνολο είτε ευθέως είτε δια των λεγομένων «κοινωνικών πόρων» σε σχέση που φτάνει το 1 προς 10 ανά ασφαλισμένο πρέπει να καταργηθούν, σταδιακώς ως το 2010. Δεν είναι δυνατόν και στη βάση αυτή να συνεχίζονται συνταξιοδοτήσεις με αποδοχές πάνω από το 100% των αποδοχών του τελευταίου χρόνου (!)

γ) Νέοι Πόροι: Η ενεργητικότερη πολιτική απασχόλησης, η άμεση νομιμοποίηση και ένταξη στην ρυθμιζόμενη αγορά εργασίας των μεταναστών, η σταδιακή ένταξη της παραοικονομίας στη νόμιμη οικονομία, η συστηματική πολιτική καταστολής της εισφοροδιαφυγής και η μηδενική ανοχή σε κάθε παραβίαση της ασφαλιστικής νομοθεσίας μπορούν να αποδώσουν πόρους. Δεν επαρκούν. Αφού αποκλειστεί η περαιτέρω φορολόγηση της εργασίας ή και του κεφαλαίου για παραγωγικές επενδύσεις (σε αντίθετη κατεύθυνση θα έπρεπε να προχωρήσουμε) πρέπει να αναζητηθούν ειδικοί για την ασφάλιση πόροι, όπως αυτοί προς την κατεύθυνση των έμμεσων φόρων (οι τομείς της κατανάλωσης βενζίνης ή τσιγάρων και ποτών πολυτελείας, ή χρήσης ενεργειακών πόρων είναι ενδεικνυόμενοι) αλλά και άμεσων (με επιβάρυνση των μεγάλων εισοδημάτων και περιουσιών).

Όροι συνταξιοδότησης:

Τα προβλεπόμενα από την κείμενη ασφαλιστική νομοθεσία όρια ηλικίας. Παραμένουν. Η 35ετία (ανεξαρτήτως ηλικίας), να ισχύει μόνο για τα βαρέα και ανθυγιεινά σε κάθε περίπτωση (αναγκαία οπωσδήποτε η επανεξέταση για την αποκατάσταση της φερεγγυότητας και αντικειμενικότητας του συστήματος των Βαρέων και Ανθυγιεινών επαγγελμάτων).

Ιδιαίτερη μέριμνα για τις κατώτατες συντάξεις, που στη σταδιακή τους αύξηση ως το 2025 θα πρέπει να φτάσουν, ως κύρια σύνταξη, το ύψος της ΕΓΣΣΕ (βλέπε στρατηγική πρόταση). Σε αντίστροφη προσαρμογή, με ορίζοντα το 2025, θα κινηθούν οι υψηλές συντάξεις.

Αναγκαία η μέριμνα για διατήρηση των εισφορών των μετακινούμενων εργαζομένων σε διαφορετική δουλειά μέσα από την διασφάλιση της κινητικότητας μεταξύ των διαφορετικών ασφαλιστικών φορέων.

Την περίοδο προσαρμογής είναι αναγκαία η διασφάλιση της ανταποδοτικότητας των ασφαλιστικών κρατήσεων με παροχή μειωμένης σύνταξης για όσους φθάσουν τα όρια συνταξιοδότησης χωρίς τη συμπλήρωση των προβλεπομένων προϋποθέσεων συνταξιοδότησης.

Πραγματοποιήθηκε, τη Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2001 στη Θεσσαλονίκη, συνάντηση τοπικών αντιπροσωπειών της ΑΕΚΑ και της Ανανεωτικής Συσπείρωσης του ΣΥΝ. Συμφωνήθηκε ότι, με απόλυτο σεβασμό στις πολιτικές και οργανωτικές επιλογές της κάθε πλευράς, είναι δυνατόν να υπάρξουν παράλληλες, ή και κοινές δράσεις στην κατεύθυνση του προοδευτικού εκσυγχρονισμού της ελληνικής κοινωνίας, όπου συναντώνται οι πολιτικές του ευρύτερου κεντροαριστερού χώρου. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν ακόμη ότι πρέπει να προωθηθεί με επιμονή και αποφασιστικότητα η ιδέα της ευρείας, πολυφωνικής, κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας, που θα αντιπαρατεθεί με επιτυχία στις συντηρητικές, αναχρονιστικές και αντιευρωπαϊκές δυνάμεις στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, η ανασυγκρότηση και η ισχυροποίηση της ανανεωτικής εκσυγχρονιστικής Αριστεράς, αποτελεί κοινά αποδεκτή προϋπόθεση. Και οι δύο πλευρές, συνέπεσαν στην εκτίμηση ότι, θα πρέπει με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και δράσεις να προωθηθούν αυτές οι ιδέες στην πόλη μας.

Για την Ανανεωτική Συσπείρωση του ΣΥΝ
Κομψοπούλου Γεωργία, Πάντζαλης Νίκος, Παρπούδης Νίκος, Φωτίου Νίκος

Για την ΑΕΚΑ
Βογιατζή Βάγια, Εδιάρογλου Ρούλης, Καρυπίδης Γιώργος, Κατσαρός Τάκης

Διάλογος του πρώην γεν. γραμματέα της CGIL και ηγετικού στελέχους της Ιταλικής Αριστεράς και του διευθυντή του ιταλικού περιοδικού «ΜικροΜέγα», που πρωτοδημοσιεύτηκε κατά τη διεξαγωγή της συνάντησης της Φλωρεντίας.

Αρχίζουν τα δύσκολα

Σχεδόν τρεις στους τέσσερις Ελληνοκύπριους απέρριψαν το σχέδιο Ανάν στο χθεσινό δημοψήφισμα. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας υπήρξε μια μεγάλη προσωπική νίκη του προέδρου Παπαδόπουλου και ήττα του κομματικού συστήματος.