Η κακή αρχή έγινε με την Κριμαία. Αλλά το 2014 μπορεί να αποδειχθεί (και) έτος αποσύνθεσης ορισμένων ιστορικών εθνικών κρατών στην Ευρώπη: του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ισπανίας κ.ά. Καθώς η ΕΕ επιδιώκει βαθύτερη ενοποίηση, η τάση της εθνοκρατικής/περιφερειακής αποσύνθεσης φαίνεται να εντείνεται. Αρκετά κράτη-μέλη αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της συρρίκνωσης, με περιφέρειες που θέλουν είτε να καταστούν πλήρως ανεξάρτητα κράτη είτε να αυτονομηθούν.

Οποιος δεν βλέπει ότι το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες μάλλον έχει μεγάλη μυωπία.

Το επιχείρημα ότι η παγκοσμιοποίηση έχει στριμώξει την πορεία της Γηραιάς Ηπείρου είναι η μία πλευρά της αλήθειας. Η άλλη είναι ότι έχουν κυριαρχήσει - για τα καλά - οι κανόνες της νεοφιλελεύθερης αντίληψης με αποτέλεσμα την ισχυροποίηση του ευρωσκεπτικισμού. Οι πολιτικοί υποχωρούν μπροστά στα οικονομικά συμφέροντα. Μια ελίτ στις Βρυξέλλες χωρίς καμιά συναίσθηση προσωπικής λιτότητας (σε αντίθεση με τις διακηρύξεις) διαχειρίζεται με αφόρητες ιδεοληψίες το μέλλον της Ενωσης.

Οι ανισότητες και ο κοινωνικός αποκλεισμός μάς γυρίζουν πίσω στον 19ο αιώνα. Η Ακρα Δεξιά έχει σηκώσει κεφάλι. Οι εθνικές περιχαρακώσεις επανήλθαν. Την ίδια ώρα η συγκατοίκηση σοσιαλδημοκρατών και (νεο)φιλελευθέρων σε ορισμένες κυβερνήσεις ακυρώνει τις ιστορικές διαχωριστικές γραμμές και δυναμώνει τα άκρα.